Door: Ronne van den Hurk, 2014 In de zomer van 2011 schreef Ilona Karsemeijer een artikel over binaural beats en het gebruik van stemvorken daarbij. Sindsdien hebben al veel mensen de weldadige klanken van deze stemvorkcombinaties mogen ervaren.

De afgelopen tijd zijn we hier weer samen mee aan het experimenteren geweest, waarbij Ilona aangaf ooit nog eens een stemvorkcombinatie te willen hebben van precies drie Hertz. Nu heb ik aardig wat stemvorken op voorraad en jaren geleden al eens een uitgebreid spreadscheet gemaakt met de onderlinge frequentieverschillen (binaural beats) tussen alle stemvorken. Ik vond hierdoor twee stemvorken met een drie Hertz verschil, namelijk de 256Hz (hoge meester) en 259Hz (Atlantis). Maar als ik deze twee stemvorken aansloeg, en er een aan beide kanten voor mijn oren op mijn hoofd zette hoorde ik geen binaural beat. Ik probeerde daarna allerlei dingen uit; snellere en langzamere binaural beats, met hogere en lagere stemvorken. Ik probeerde ook lagere stemvorken van ongeveer drie Hertz verschil, namelijk de 136,10Hz (OM-stemvork) en de 133Hz (uit het binaural beatssetje van 128/133Hz). Deze kon ik wel horen! Daarna probeerde ik de 256 en 259 opnieuw, en warempel: nu hoorde ik deze ook. Alsof ik/mijn oren/mijn hersenen eerst moesten leren deze zeer trage beat van drie Hertz waar te nemen. Nu ik deze toon kon waarnemen vond ik het ook direct heerlijk en enorm rustgevend. Ik viel vrijwel in slaap terwijl ik achter m’n computer afwisselend zat te googelen en met de stemvorken in de weer was! Overigens is het niet alleen de diepe slaap waarin de drie Hertzgolf actief is, maar ook het lange-termijngeheugen kun je bereiken met deze frequenties. Zoals wanneer je je een naam probeert te herinneren, en heel hard nadenkt (hogere hersengolffrequenties) maar er niet opkomt. En als je je dan ontspant en op iets heel anders richt plopt de naam zo je bewustzijn in. Het is dan ook een misverstand dat trage hersengolven alleen in slaap voorkomen. Juist de trage golven terwijl je bij bewustzijn bent zijn interessant.

Tijdens diepe meditatie kunnen mensen juist zeer bewust zijn, terwijl hun hersenen toch heel trage golven produceren. En dan hebben we nog de kinderen. Baby’s doen niets anders dan in de traagste hersengolffrequenties vertoeven. Tot twee jaar produceren ze voornamelijk Deltagolven tot slechts 4Hz. Vanaf een jaar of twee komen ze meer in het gebied van de Thètagolven, bij ons vooral bekend tijdens de REM-slaap. En dan vanaf een jaar of zes komen ze pas in het alfa-bereik, dat voor volwassenen nog steeds een heel ontspannen staat is. Vanaf twaalf jaar maken ze pas kennis met de stressvolle bèta-golven, die voor ons volwassenen de dagelijkse realiteit zijn. Hoewel je in deze staat wel goed kunt functioneren, werkt het geheugen minder goed. Vanuit mijn eigen ervaring met het al dan niet kunnen waarnemen van de verschillende beats leek het me logisch dat we onze hersenen kunnen trainen/opvoeden.

Om van onze gebruikelijke, snellere dagdagelijkse hersenfrequenties makkelijker om te kunnen schakelen naar langzamere, rustgevende en meditatieve frequenties, die gericht zijn op andere delen en functies van onze hersenen. We zouden dan momenten in de dag kunnen inbouwen om even helemaal te ontstressen in enkele seconden. Dat lijkt me heerlijk. Dat deden we immers ook al met de door Ilona aangedragen stemvorkfrequenties met het vijf Hertzverschil. Maar als ik het drie Hertzverschil niet direct kon waarnemen, zullen er ook veel mensen zijn die het vijf Hertzverschil niet direct kunnen waarnemen. Deze mensen zouden dan vanaf een nog bekendere hersengolffrequentie kunnen instappen, in of aan de rand van het alfa-golvenbereik. Daarna zouden ze dan ‘kunnen afdalen’ naar de tragere binaural beats, die corresponderen met de tragere hersengolven. Ook zouden we de hersenen eerst kunnen trainen met stemvorken met lagere frequenties (de langere stemvorken) die beter te horen zijn. En als we dan aan bepaalde binaural beats gewend zijn, kunnen we overstappen op de heel zachte tonen van hogere frequenties (kortere stemvorkjes). Zelf was ik namelijk tot de conclusie gekomen dat ik de stemvorken met de lagere frequenties op een gegeven moment heel hard vond klinken, en ik de hogere frequenties, die ik dus eerst helemaal niet hoorde, uiteindelijk veel prettiger vond. De grovere prikkel van de lagere tonen had ik blijkbaar niet meer zo nodig nu mijn hersenen gewend waren aan de binaural beats van vijf en drie Hertz. Ondertussen was het tijd om stemvorken te bestellen, en als ik nog iets met de nieuwe binaural beats wilde doen was dit de tijd om knopen door te hakken.

Maar welke frequenties moesten het dan worden? Er zijn namelijk schier oneindig veel mogelijkheden om verschillende binaural beats te maken met steeds twee stemvorken. Het uitgangspunt was wel de 128/133Hz-set. En de hogere meester, van 256Hz, wilde ik er ook graag bij hebben. Daarnaast zou het handig zijn als er combinaties gemaakt zouden kunnen worden met stemvorken die ik en andere mensen al hebben. Na veel puzzelen, wikken en wegen, kwam ik uiteindelijk bij de volgende combinaties, die toen ik ze had ook meteen helemaal goed voelden. Door het laten maken van slechts één nieuwe stemvork van 136Hz kunnen we met het al bestaande setje van 128/133Hz drie verschillende binaural beats maken, die in drie verschillende hersengolfgebieden werken.

De binaural beats worden dan 8, 5 en 3Hz, werkend op respectievelijk:

  1. Alfa-golven (al op de grens naar thèta),
  2. Thèta-golven en
  3. Delta-golven. 128(Meester) + 133(van de 5hz beat) + 136Hz(nieuw) maakt:
  • 128+136=8Hz Alfa (ontspannen). Ontvankelijk als een kind.
  • 128+133=5Hz Thèta (REM-slaap, intuïtief bewust zijn). Onbevangen als een peuter.
  • 133+136=3Hz Delta (herstellende slaap, diep meditatief bewustzijn). Slapen als een baby.

Omdat ik het zelf zo heerlijk vond om juist ook met de hogere frequenties deze beats te kunnen beluisteren koos ik ook voor een hogere set, met al bestaande stemvorken: 251(Foenicië)+256(hoge meester)+259(Atlantis):

  • 251+259=8Hz
  • 251+256=5Hz
  • 256+259=3Hz

Op de een of andere manier voelde deze combinaties dus goed. Ik lichtte Ilona in, en die was heel verbaasd. Ze moest namelijk meteen denken aan de zangerformanten van 3000, 5000 en 8000 Hertz, dus met precies dezelfde verhoudingen. Op haar site staat daar een heel interessant artikel over.[2][2] Ook Yvonne de Bruijn[3], werkt al jaren met de briljantie in de klank waarbij deze zangerformanten belangrijk zijn. Deze briljante klanken zijn juist heel hoge tonen, dus helemaal aan de andere kant van ons hoorbereik als de lage hersengolven die we aanmoedigen met de binaural beatstemvorken van 3, 5 en 8Hz. “Deze zangerformanten,” aldus de schrijfster van het artikel Annemieke van Ravesteijn, “kunnen worden waargenomen als een lichtheid in de klank, een soort krekelgeluid, een geruis.” Ook schrijft ze: “Verder blijkt dat de impedantieminima van het oor als volgt zijn: 3000Hz in het trommelvlies, 5000Hz in de oorschelp, het trommelvlies en het middenoor, 8000Hz in het middenoor en de cochlea. Je zou dus kunnen zeggen dat een gezonde klank in het oor past als een sleutel op het slot.” De verhoudingen, van zowel deze zangerformanten als de 3-5-8Hz stemvorken sluiten ‘toevallig’ ook precies op het ‘slot’ van de gulden snede, te weten de fibonacci-reeks. En als we kijken naar de verschillende hersenfrequenties zien we dat deze verhoudingen steeds in een specifiek gebied van hersengolven vallen: 3Hz in de Deltagolven, 5Hz de Thètagolven en 8Hz de Alfagolven.

De hersengolven worden door verschillende mensen op ietwat verschillende wijze ingedeeld en zijn ook geen constante; de hersengolven schommelen altijd. Dat is eigenlijk net zo als met de Schumannresonantie. Die varieert van 7,3 tot 8,3Hz, met een gemiddelde van 7,8Hz. Deze frequentie is essentieel voor alle leven op aarde, om onze gezondheid te behouden. Herbert L. König, opvolger van de ontdekker van de Schumannresonantie Winfried Otto Schumann, noemde deze frequentie dan ook wel de ‘hersengolven van Moeder Aarde’.[4] De signalen zien er namelijk precies zo uit als onze hersengolven. We werken met de stemvorken ook steeds met de gemiddelde frequenties. Dat geldt voor de schumannresonantie, de omwentelingstijden van de planeten en de hersengolffrequenties. Dat betekent overigens niet dat de frequentieverhoudingen niet exact hoeven te zijn. De fibonacci-reeks 1 – 1 – 2 – 3 – 5 – 8 – 13 – enz zou immers ook nergens op slaan als de verhoudingen niet exact waren, maar bijvoorbeeld 1 – 1,3 – 2,1 – 3,2 – enz. Ook in de praktijk voelt het veel aangenamer met exacte binaural beats te werken. Daarom hebben we ook een nieuwe stemvork laten maken van 136 Hertz, naast de 136,10 Hertz (de OM of hartchakra) die we al hadden. Zo blijf je zuiver werken, en dat voelt wel zo prettig.

Hoe zat het ook al weer? Wat feiten op een rij.

  • Hersengolven: ongeveer tussen 0 en 100Hz
  • Stemvorken: meestal tussen 100 en 1000Hz
  • Hoorbereik: tussen 20 en 20000Hz

Door het gebruik van twee stemvorken met een verschil van 3, 5 of 8Hz ontstaat er een zwevende toon, die niet hoorbaar maar wel waarneembaar is als een beat of pulse, en overeenkomt met een bepaald hersengolfgebied. Door ze aan twee zijden van het hoofd te gebruiken ontstaat er een binaural beat. Oorspronkelijk werden de hersengolven slechts in vier categorieën ingedeeld, Delta, Thèta, Alfa en Bèta. Tegenwoordig wordt er steeds meer genuanceerd en ontdekt. Over de precieze frequenties bestaat overigens geen complete eenduidigheid. De overgangsgebieden zijn geen harde feiten, zoals bij klanken en kleuren ook de ene toon of kleur langzaam in de volgende overgaat. Over sommige gebieden bestaat nog weinig informatie.

 Hersengolf  Frequentie Werking
Epsilon 0-0,5Hz
Delta 0,5-4,0Hz Bij baby’s tot 2 jaar Bij diepe slaap, herstelstadium van de slaap Bij paranormale en intuïtieve ervaringen
Thèta 4-7 of 8Hz Bij kinderen van 2-6 jaar Tijdens REM-slaap, lichte slaap, dromen Lange termijngeheugen wordt bereikt Bij diepe meditatie, trance, creativiteit
Overgang Thèta->Alfa 7-8Hz Gebied van de schumannresonantie of aardefrequentie, die schommelt tussen 7,3 en 8,3Hz, met gemiddeld 7,8Hz
Alfa 8-12Hz Bij kinderen v.a. 2 jaar, vooral van 6-12 jaar Lichte maar bewuste ontspanning Visualiseren, open voor indrukken Gunstig voor leren, informatie opslaan
SMR of lage bèta 12-16Hz Bij alerte ontspanning, reactiesnelheid Bij gebruik motoriek, lichaamsbeheersing Concentratie bij fysieke activiteiten
Bèta 16-30Hz Normale alerte waaktoestand v. tegenwoordig Denken, analyseren, logisch oplossen Zintuiglijke alertheid: vlucht-vecht-reacties
Gamma 30-80 of 100Hz Hyperalerte, sterke mentale activiteiten Bij grote angst waarbij alles op alles wordt gezet om een oplossing te realiseren
Hypergamma 100-200Hz
Lambda >200Hz

Nog meer te ontdekken

Het voelt fijn om weer een stapje te kunnen zetten in het gebied van de binaural beats. Maar er valt nog veel te ontdekken. Zoals het werken met juist snellere frequenties voor mensen of kinderen wiens hersenen daar vanuit zichzelf niet zo toe geneigd zijn (zoals bij ADHD-achtige verschijnselen). Ik denk dan aan de volgende fibonacci-frequentie van 13Hz, om bijvoorbeeld het sensorisch-motorisch ritme (SMR) te bevorderen. En het werken met frequenties speciaal voor kleine kinderen wiens hersenen niet in het juiste ritme lijken te komen, bijvoorbeeld als deze beschadigd zijn geraakt. Een immens interessant gebied, maar niet lichtvaardig op te pakken. Voorlopig houd ik het dan ook maar op het gebruik van de 3-5-8Hz bij volwassenen en kinderen die daar zelf voor kunnen en willen kiezen, en hun ervaringen daarbij kunnen delen.

Toepassen

Het is belangrijk de stemvorken steeds in tweetallen te gebruiken, waarbij iedere stemvork bij één van de beide oren wordt gehouden. Daardoor ontstaat namelijk de binaural beat, een beat die in de hersenen ontstaat in hun poging de richting van het geluid te bepalen. Dat is dus anders dan wanneer je beide stemvorken bij één oor houdt: je creëert dan een monaural beat.[5][5] Je kunt de stemvorken bij de oren houden, voor de oren op het bot plaatsen, of elders op de beide zijkanten van het hoofd. Zolang de tonen maar via twee kanten en gelijktijdig beluisterd worden. LET OP: bij kinderen zijn de hersenfrequenties zoals gezegd heel anders dan bij ons. Wat voor ons ontspannende, trage hersengolven zijn, zijn voor vooral kleine kinderen en baby’s juist al heel stressvolle frequenties. In de grafiek zie je welke frequenties bij welke leeftijd voorkomen. Houdt daar zeker rekening mee als je met de stemvorken gaat experimenteren.

Voorstel voor gebruik van de stemvorken:

  1. Begin met de goed hoorbare stemvorken met de lagere frequenties 128, 133 en 136Hz.
  1. Begin uit deze reeks met de snelste frequentie van 8Hz, door de 128 aan de ene kant van het hoofd, en de 136 aan de andere kant van het hoofd te plaatsen, nadat je ze beide hebt aangeslagen. Je komt dan al direct vanuit je dagdagelijkse bètagolf in het overgangsgebied naar alfa, daar waar ook de schumannresoantie of aardefrequentie ligt. Het bevordert een staat van lichte ontspanning. Met de frequentie van deze stemvorkcombinatie kun je jezelf of anderen voorbereiden op visualisaties. Het brein is open en ontvankelijk voor nieuwe informatie. Vrijwel iedereen zal deze vrij snelle beat kunnen waarnemen. Als je nog niet bekend bent met de stemvorken, beluister ze dan eerst allebei los van elkaar. De binaural beat hoor je daarna heel goed als je de stemvorken samen gebruikt, als een snel vibrerende klank. Vanaf een jaar of 12 kun je deze beat gebruiken. Voor kleine kinderen tot 6 jaar is deze beat in ieder geval niet aan te raden, zij hebben van nature al tragere hersengolven.
  1. Als je verder wilt gaan, kun je de 5Hz combinatie gebruiken, namelijk de 128 en 133Hz. Hier tap je in op het lange termijngeheugen, maar komt er ook veel meer ruimte voor creatieve, nieuwe impulsen, zonder dat deze ‘bedacht’ zijn. Het laat je als het ware dromen bij bewustzijn. De 5Hz frequentie is voor volwassenen rustgevend, en sluit aan bij de open onbevangenheid van peuters en kleuters. Ook voor kinderen vanaf 6 jaar kan deze toon rust geven.
  1. Als je nog een stapje verder wilt gaan in het ontspannen van de hersenen gebruik je de stemvorken met het 3Hz verschil, de 133 en 136Hz. Dit 3Hz verschil sluit aan bij het herstelstadium van de hersenen, dat normaal gesproken plaatsvindt in diepe slaap, maar dat ook sterk vertegenwoordigd is bij baby’s. Sleep like a baby, maar dan terwijl je wakker bent. Het geeft je binnen enkele minuten een gevoel van weldadige ontspanning, waar geen ruimte meer is voor bijvoorbeeld malen in je hoofd. Ook voor kinderen ouder dan 2 jaar is deze toon rustgevend.
  1. Gebruik de set met de hogere frequenties op dezelfde manier. Je zult uiteindelijk zelf moeten bepalen wat je prettiger vindt. De werking op de hersenen is gelijk, omdat de binaural beats die je produceert met de beide sets dezelfde zijn. Het gaat dus puur om de verschillende beleving. De set met hogere frequenties bestaat uit de 251, 256 en 259Hz. Zelf vind ik deze subtieler, en daardoor prettiger, maar je moet er wel eerst aan wennen.

Aan de slag

Alle zes stemvorken zijn verkrijgbaar in het light en mediumformaat. Veel mensen hebben al een aantal van de stemvorken uit deze sets. Je kunt de stemvorken dan ook gewoon los bestellen (op www.magna-mater.nl). Ik wens iedereen heel veel plezier en ontspanning toe met deze heerlijke manier van werken met de stemvorken.

© Ronne van den Hurk (2014)  Op dit artikel rusten auteursrechten. Wil je iets overnemen, neem dan even contact op. Bij gebruik van (gedeeltes) dient altijd verwezen te worden naar de bron, www.fonoforese.nl.